იოსებ ლაღიაშვილი

ყველას უკვირდა, როგორ გაბედა და როგორ ჩაიდინა ასეთი საშინელი ავ-კაცობა ისეთმა ყმაწვილმა, რომელსაც ათი და თერთმეტი წელიწადი სწავლაში გაუტარებია და, მაშასადამე, კეთილშობილური, კაცთ-მოყვარე და უფროსთა და მწვრთნელთა მორჩილებისა და სიყვარულის გრძნობა უნდა განემტკიცებინაო.

ამბობენ, რომ მკვლელი ქართველიაო და არა ოსიო. ეს კი სარწმუნოა, რომ იგი მღვდლის შვილია. მისი მამა ყოფილა ერთი საწყალი მღვდელი სოფელ ძევერისა, ლიახვის პირზედ. მით უმეტეს არის საკვირველი და წარმოუდგენელი ეს საზარო საქციელი ლაგიაშვილისა, რომ ამისთანა მშვიდობიანს ქვეყანაში, მშვიდობიანს ხალხში დაბადებულმა ასეთი ავ-კაცობა გაბედა.

დედა და მამა აღარა ჰყავს თურმე... ამ სამის თვის წინად რაღაც დანაშაულობისათვის გამორიცხული იყო თურმე სემინარიიდგან და ამის გამო ყოფა-ქცევის მოწმობა ცუდი ჰქონდა...

ლაგიაშვილს უყიდნია ხანჯალი, დაუმალავს რუსულის სერთუკის ქვეშ, ძალად შევარნდილა მამა რექტორის სახლში და, ამბობენ, აურ-ზაურს-დასდგომია: უთუოდ უნდა მომცე მოწმობა და ყოფა-ქცევის მოწმობაც გადამისწოროვო. 

ზოგნი ასე ამბობენ, ზოგნი კი აი როგორ მოგვითხრობენ:

ლაგიაშვილი ჩუმად შეჰპარვია თურმე განსვენებულს რექტორს, წინა-ოთახში დამალულა და როცა რექტორი გამოსულა, ანაზდეულად სცემია, დაუცია მუცელში ხანჯალი და შიგ გადაუტრიალებიაო. განსვენებულს წაუვლია ჭრილობისთვის ხელი, რომ შიგნეულობა არ გადმოსცვივნოდა და როცა მობრუნებულა და დაუძახნია: მიშველეთო! - მაშინ კიდევ დაუკრავს ხანჯალი კისერში...

არქიელმა მიაღებინა თურმე წმიდა საიდუმლო. 2 საათს შემდეგ სასიკვდილო ჭრილობას საზარელის მახვილისას ვეღარ გაუძლო თურმე რექტორმა და სული განუტევა...


★ „ორშაბათს, 16 ივნისს, არჩევდნენ სამხედრო სასამართლოში რექტორის მკვლელის იოსებ ლალიაშვილის საქმეს. 

დილიდამ მოყოლებული საღამოს 11 საათამდე მთელი ქუჩა ხალხით სავსე იყო და სასამართლოს სადგომს გარშემო ერტყა.

საათ-ნახევარის რჩევის შემდეგ, 10 საათსა და 10 წუთზედ, კავკასიის სამხედრო ოლქის სასამართლომ შემდეგი განაჩენი გამოიტანა:

ჩამოერთვას ლაღიაშვილს ყოველივე ღირსება და ოცის წლის ვადით კატორგაში გაიგზავნოს რექტორის ჩუდეცკის მკვლელობის გამო,“ - გაზეთი „ივერია“, 1886 წ. 

★ „იოსებ ლაღიაშვილს, რომელსაც სამხედრო სასამართლომ გადუწყვიტა ოცის წლით კატორგა, ორის დღის განმავლობაში ნება ჰქონდა, რომ საჩივარი განეცხადებინა, მაგრამ რადგანაც ვადა გაატარა საჩივრისა, ამიტომ განაჩენი ძალაში შევიდა და გარდაწყვეტილებას სახმედრო სასამართლოისას აღსრულებაში მოიყვანენო“, - გაზეთი „ივერია“, 1886 წ.