თფილისის ცრუ-მორწმუნე ხალხი და „მავნე სული“ მიტოვებულ სახლში |


„ამ რამდენიმე დღის წინათ თფილისის ცრუ-მორწმნე ხალხში გავრცელდა ხმა, ვითომც რკინის გზის ვაგზალთან ერთს სახლში, რომელშიაც არავინ არა დგასო, ღამ-ღამობით რაღაც უხილავი და უცნაური ძალა გამოჩნდაო, „მავნე სულიო“; 

კაცმა რომ საათი დასდოს ამ სახლის ფანჯარაზე, იმწამსვე ისარი მოსცილდება და გადავარდებაო, ლურსმები სცვივიან თავის-თავად ამ სახლის ჭერიდამაო, კედლებიდამ რაღაც უჩვეულებრივო ხმაურობა ისმის და სხვ. და სხვ.

ცრუ-მორწმუნე ხალხმა რომ ამისთანა სისულელე დაიჯეროს, გასაკვირველი არ არის; გასაკვირველი ის არის, რომ გიმნაზიის უფროსი კლასების შაგირდები და თვითონ მასწავლებლებიც კი წასულან, სხვათა შორის, ღამე და დაუწყვიათ ყარაულობა - აბა მართლა გამოჩნდება ეს მოვლენა, თუ არაო. მაგრამ სასაცილო და თან გამოსაფხუზლებელი საქმე დამართნიათ ამ ხალხს: პოლიციას შეუნიშნავს ეს ხალხის მოგროვება შუაღამეზე ამ უდაბნო სახლში, პოლიციის აფიცერი მისულა 15 დაიარაღებული კაცით და შემორტყმია იმ სახლს, საცა ჩვენი განმანათლებელნი და იმათი სრულწლოვანი შაგირდები იყვნენ საიდუმლოდ შემწყვდეულნი.

ერთს მასწავლებელთაგანს, შეუნიშნავს თუ არა პოლიცია, გაქცევა მოუნდომებია, მაგრამ იქვე დაუჭირავთ.
ამათ აუხსნიათ პოლიციისათვის ის სამეცნიერო (?!) მიზანი, რომლის გამოსაკვლევად ისინი მოსულან აქ. 
პოლიციის აფიცერს ეს ამგვარი მეცნიერული გამოკვლევა როგორღაც ჭკუაზე ახლოს ვერ მოსვლია, თითოეული იმათგანის სახელი და გვარი ჩაუწერია და შემდეგ ყველა გამოუყრია ამ „საიდუმლო ძალების“ საბუდარიდამ...

ამის შემდეგ წადით და დაუწუნეთ ჩვენ გაუნათლებელ-უმეცარ ხალხს იმის ცრუ-მორწმუნეობა. წადით და უთხარით - ჭინკები და მავნე სულები არ არსებობენ დედა-მიწაზედაო!..“

[გაზეთი „დროება“, 1879 წ.]

გიორგი ჭეიშვილი